Drzewa tlenowce – wszystko, co musisz wiedzieć

W dobie kryzysu klimatycznego drzewa tlenowce to szansa na oczyszczenie planety ze szkodliwych substancji. Ten niezwykły gatunek cechuje szybki wzrost, pochłanianie dwutlenku węgla i szerokie zastosowanie w przemyśle. Jednak czy rośliny te są rzeczywiście tak wyjątkowe? Z artykułu dowiesz się wszystkich informacji na ten temat. Zapraszamy do lektury!

Drzewa tlenowce – skąd się wzięły?

Drzewa tlenowce, a zwłaszcza Paulownia, pochodzą z Azji Wschodniej, gdzie od wieków wykorzystuje się je do celów ozdobnych i przemysłowych. Paulownia została wprowadzona do Europy w XIX wieku przez holenderskich i francuskich botaników, którzy badali azjatycką roślinność. Na początku drzewo to traktowano głównie jako ozdobę ogrodów, a dopiero później zaczęto dostrzegać jego inne właściwości użytkowe.

Obecnie o gatunku tym mówi się najczęściej w kontekście ekologii, ponieważ uważa się je za doskonałe narzędzie do oczyszczenia atmosfery ze szkodliwych substancji. Drzewa te uznawane są za drzewa przyszłości ze względu ich zasługi dla natury i praktyczny surowiec. 

W ostatnich latach drzewa tlenowe nazywa się wymiennie terminem Oxytree. Jest to odmiana Paulowni, która została wyhodowana przez hiszpańską firmę biotechnologiczną. Klasyczny gatunek drzewa poddano modyfikacjom genetycznym, dzięki czemu uzyskano wyjątkowe cechy i zastosowanie w różnych dziedzinach. 

Charakterystyka drzew tlenowców – niezwykłe cechy

Drzewa tlenowe wyróżnia szereg niezwykłych właściwości. Cechuje je przede wszystkim efektywność pod względem wzrostu, produkcji tlenu i przydatności w różnych sferach życia człowieka. 

Szybki wzrost 

Paulownie są jednym z najszybciej rosnących gatunków drzew na świecie. W ciągu pierwszego roku od zasadzenia osiągają nawet 5-6 m wzrostu! Pełna dojrzałość drzewa wynosi między 16 a 20 m wysokości, które osiąga po niespełna 5 latach. W porównaniu do innych drzew liściastych, którym zajmuje to kilkadziesiąt lat, gatunek tlenowy rośnie ekspresowo. 

Niewielkie zużycie wody

Paulownia charakteryzuje się głębokim systemem korzeniowym, dzięki czemu może czerpać wodę z głębokich warstw ziemi. W zestawieniu z innymi drzewami liściastymi, drzewo tlenowe zużywa znacznie mniej wody, co czyni je niezwykle wydajnym i ekologicznym. Może być sadzone na suchych i półpustynnych terenach, a to pomaga w ich rekultywacji. 

Wydajna fotosynteza

Cechą, jaką od razu można wyróżnić u drzew tlenowych to bardzo duże liście. Osiągają one nawet do 70 cm średnicy, co wspomaga bardziej efektywną fotosyntezę. Uważa się, że Oxytree pochłaniają 10 razy więcej CO₂, niż inne drzewa liściaste, np. buk lub dąb. W ten sposób produkuje znaczne ilości tlenu, czym przyczynia się do poprawy jakości powietrza. Można powiedzieć, że są to drzewa idealne do sadzenia w miastach, ponieważ absorbują zanieczyszczenia i metale ciężkie. 

Odporność na trudne warunki

Drzewa tlenowce mogą wzrastać w różnych temperaturach. Zakres wytrzymałości niektórych gatunków określa się nawet od -25°C do +45°C. Ponadto, dzięki swej elastyczności, drzewo jest odporne na silne wiatry i burze. Z kolei głęboki system korzeniowy sprawia, że roślina przetrwa nawet w klimacie górskim lub erozyjnym. 

Lekkie i wytrzymałe drewno 

Drewno Paulowni jest niezwykle lekkie, a przy tym wytrzymałe. Nie straszne są mu uszkodzenia mechaniczne, wilgoć i ogień. Materiał nie wypacza się i nie gnije, co sprawia, że idealnie nadaje się do produkcji różnego rodzaju przedmiotów i urządzeń, np. instrumentów muzycznych i łodzi. Świetnie sprawdza się również w przemyśle budowlanym.

Doskonała regeneracja systemu korzeniowego

Paulownia odrasta z tego samego korzenia, dzięki czemu może być ono wielokrotnie wykorzystywane bez konieczności ponownego sadzenia. Po ścięciu drzewo bardzo szybko odrasta do dużych rozmiarów. Z jednego systemu korzeniowego mogą powstawać nowe pnie przez ok. 70-100 lat. Jest to bardzo ekologiczne rozwiązanie, ponieważ pozwala na zrównoważoną produkcję drewna, zalesienie zdegradowanych terenów i redukcję kosztów uprawy.  

Szerokie zastosowanie 

Dzięki swoim niezwykły właściwościom, drzewa tlenowe mają szerokie zastosowanie. Obszary, w których najczęściej są używane to: 

• budownictwo – konstrukcje drewniane,
• przemysł meblarski – produkcja mebli, podłóg i drzwi, 
• przemysł muzyczny – produkcja instrumentów, 
• produkcja biomasy – źródło paliwa odnawialnego,
• ochrona środowiska – rekultywacja terenów i redukcja emisji CO₂. 

Poprawa jakości gleby 

Głębokie i szeroko rozrośnięte korzenie drzew tlenowych napowietrzają ziemię i wpływają na jej strukturę. Opadłe liście to bogactwo azotu, który wzbogaca glebę i przyczynia się do jej szybkiej regeneracji. Sadzenie Paulowni na terenach zdegradowanych, np. przemysłowych, daje szybkie rezultaty. 

Estetyka i urozmaicenie ogrodów 

Paulownie są nie tylko praktycznymi, ale też pięknymi roślinami. Mają duże, efektowne liście, a podczas kwitnienia pokrywają je fioletowe kwiaty. Pochodzący z nich nektar stanowi pożywienie dla pszczół i innych owadów, dzięki czemu przyczynia się do rozwoju różnych gatunków zwierząt. Dzięki ogromnym koronom, drzewo to daje cień, co sprawia, że idealnie nada się do ogrodu. Co więcej, gałęzie można przycinać i formować w dowolne kształty. 

Gatunki drzew tlenowych 

Poniżej przygotowaliśmy tabelę, która przedstawia różne gatunki drzew tlenowych. Na jej podstawie możesz ocenić między nimi różnice pod względem najważniejszych cech. 

Jak hodować drzewa tlenowe w ogrodzie? Sposób uprawy w 5 krokach

Drzewa tlenowce są doskonałym wyborem do uprawy w ogrodzie. Rosną szybko, produkują dużo tlenu, oczyszczają powietrze, a do tego pięknie wyglądają i dają cień. Jeśli zastanawiasz się nad hodowaniem Paulowni, oto kilka wskazówek, które pomogą Ci zacząć. 

Krok 1. Wybór gatunku drzewa 

Warto zacząć od wyboru gatunku drzewa tlenowego, jaki u siebie posadzisz. Powyższa tabela powinna pomóc Ci podjąć decyzję. 

Podpowiadamy, że Paulownia tomentosa to najbardziej popularny rodzaj wybierany do ogrodów w Polsce. Dobrze sprawdzi się też Shan Tong, który słynie ze swej odporności na mróz. Jeśli Twoim celem jest jak najszybszy wzrost – zdecyduj się na elongatę, Oxytree lub fortunei. 

Krok 2. Wybór odpowiedniego miejsca w ogrodzie  

Drzewa tlenowe do wzrostu potrzebują dużo słońca i przestrzeni. Przed zasadzeniem dokładnie przemyśl, w jakim miejscu umieścisz roślinę. Jeśli w ogrodzie chcesz mieć kilka drzew, zachowaj odstęp 4-5 m między nimi.

Paulownia toleruje inne gatunki, takie jak krzewy owocowe, rośliny strączkowe i okrywowe. Z kolei niezbyt lubi towarzystwo drzew o płytkim systemie korzeniowym (np. brzóz), ponieważ może z nimi konkurować o wodę. 

Krok 3. Przygotowanie gleby i sadzenie

Gleba pod uprawę drzew tlenowców powinna być przepuszczalna i żyzna, najlepiej o pH między 5,5 a 7,5. Ziemia nie może być podmokła, ponieważ korzenie zaczną gnić. Nie powinna być też ciężka i gliniasta.

Kiedy wybrałeś już miejsce, w którym pojawi się drzewo i sprawdziłeś jakość ziemi w swoim ogrodzie –  czas na sadzenie. Najlepszym do tego okresem jest przełom kwietnia i maja lub września i października. Jeśli wybierzesz porę jesienną, pamiętaj, że młode drzewka będą wymagały ochrony przed mrozem. 

Jak wykonać sadzenie? Wykop dołek na 50 cm głębokości i 40 cm szerokości. Do ziemi dodaj kompost lub nawóz organiczny. Sadzonkę umieść pionowo we wgłębieniu i obsyp ziemią, delikatnie ugniatając. Na koniec podlej obficie wodą. 

Krok 5. Sposób pielęgnacji

W hodowaniu drzew tlenowców decydujące są pierwsze 2 lata. W tym czasie należy obficie podlewać roślinę, minimum 2-3 razy w tygodniu, a w okresie letnim jeszcze częściej. Dopiero po osiągnięciu ok. 3 m wysokości Paulownia stanie się odporna na brak wody. 

Zapewnij drzewu stały dostęp do słońca, dzięki czemu będzie mogło szybko rosnąć. W zacienionym miejscu roślina nie pokaże w pełni swojego potencjału!

Nawożenie powinno odbywać się regularnie wiosną i latem. Po zimie używaj kompostownika lub obornika, które są bogate w azot i pobudzają roślinę do wzrostu. W ciepłych miesiącach używaj nawozów fosforowo-potasowych, które wesprą rozwój korzeni. Nie należy jednak przesadzać z odżywkami, ponieważ mogą one dać odwrotny skutek i osłabić drzewo. 

Jakich błędów nie popełniać? 

Pierwsze zetknięcie z drzewami tlenowymi oznacza potencjalne błędy w uprawie. Jest to w zupełności naturalny proces uczenia się uprawy tej rośliny, jednak można ich uniknąć. Wystarczy, że będziesz przestrzegał wszystkich wskazówek. 

Najczęstsze pułapki, jakie mogą się przytrafić znajdziesz poniżej. 

• Sadzenie w niewłaściwym miejscu – zbyt dużo cienia, lokalizacja za blisko budynków i innych drzew.
• Nieodpowiednia gleba – zbyt ciężka, gliniasta lub podmokła.
• Błędy w podlewaniu – nadmierne podlewanie powoduje gnicie, a zbyt ubogie wysychanie korzeni.
• Brak przycinania – nieprzycinanie młodych drzew może doprowadzić do krzywego pnia i utraty stabilności.
• Niewłaściwe nawożenie – zbyt obfite doprowadzi do nadmiernego wzrostu liści kosztem pnia. Z kolei brak stosowania nawozów osłabi drzewo. 
• Brak ochrony przed mrozem – młode drzewa tlenowe mogą przemarzać w zimie bez odpowiedniego zabezpieczenia.
• Sadzenie odmian inwazyjnych bez kontroli – niektóre odmiany mogą rozprzestrzeniać się samodzielnie i wyprzeć inne gatunki roślin. 
• Oczekiwanie zbyt szybkich efektów – Paulownia pomimo swych niezwykłych właściwości wzrostu potrzebuje czasu. Zadbaj o jej odpowiednie warunki i uzbrój się w cierpliwość! 

Kontrowersje związane z drzewami tlenowymi

Drzewa tlenowe są często przedstawiane jako przełomowe odkrycie ekologiczne, które może rozwiązać wiele problemów, takich jak zanieczyszczenie powietrza i wycinka lasów. Pomimo niewątpliwych zalet tego rozwiązania, wokół gatunku powstało kilka kontrowersji, które skłaniają do zastanowienia się nad słusznością jego uprawiania. 

Brak niezależnych badań naukowych

Wielu entuzjastów drzew tlenowców twierdzi, że produkują one ogromne ilości trenu i pochłaniają 10 razy więcej dwutlenku węgla niż inne rośliny. Niestety do tej pory nie pojawiło się żadne badanie naukowe, które potwierdzałoby słuszność tego założenia. 

Paulownia rzeczywiście pochłania duże ilości CO₂, jednak jej właściwości nie wyróżniają się niczym szczególnym w porównaniu do innych roślin o szybkim wzroście, np. topoli czy eukaliptusa. 

Marketing wprowadzający w błąd 

Jak pisaliśmy, Oxytree jest drzewem stworzonym przez hiszpańskie przedsiębiorstwo, które miało zrewolucjonizować rynek. Aby zachęcić innych do zakupu sadzonek, stosowano marketing, który sugerował, że jest to zupełnie nowy gatunek. Tak naprawdę sprzedawano hybrydę Paulowni elongaty i fortunei. 

Potencjalnych zainteresowanych próbowano przekonać również deklarowanymi parametrami wzrostu, które okazały się być nieosiągalne. Co więcej, firma Oxytree nigdy nie odniosła się do twierdzeń, że gatunek przewyższa inne pod względem swoich właściwości. Nie udostępniono żadnych badań, które mogłyby to udowodnić. 

Mimo wszystko hiszpańskie drzewo tlenowe to legalnie zarejestrowana odmiana, która zachowuje wszystkie cechy tego typu rośliny. Czasem tylko są one wyolbrzymiane w celach promocyjnych. 

Inwazyjność gatunku 

Szybki wzrost drzewa tlenowego wydaje się zaletą nie do podważenia. Jednak w niektórych krajach jest ono uznawane za inwazyjne z powodu zbyt dużego rozprzestrzeniania się. Duża łatwość rozsiewania nasion i szybko odrastające korzenie mogą przyczyniać się do wypierania rodzimych gatunków drzew. 

Rozwiązaniem tego problemu może być wybór gatunków, których nasiona są bezpłodne, chociażby drzewa Oxytree. 

Przecenianie wpływu drzew na środowisko 

Często drzewa tlenowe przedstawia się jako kluczowy element w walce ze zmianami klimatycznymi. Same jednak nie będą w stanie cofnąć procesu, który już nastąpił. Rośliny te w realny sposób poprawiają jakość powietrza, jednak nie powinno się upatrywać w nich jedynego rozwiązania. 

Co ważne, plantacje Paulowni są zaprzeczeniem ekologii, ponieważ mogą zastępować naturalne lasy i niszczyć różnorodność przyrody. 

Podsumowanie 

Drzewa tlenowce zyskały dużą popularność jako szybko rosnące rośliny, które pochłaniają znaczne ilości dwutlenku węgla i dostarczają dużo drewna. Ich odporność na trudne warunki, zdolność do regeneracji oraz szerokie zastosowanie w przemyśle sprawiają, że uznaje się je za drzewa przyszłości. 
Paulownia jednak nie stanowi rozwiązania na wszystkie problemy gospodarcze i ekologiczne. To fascynujące rośliny, które wymagają odpowiedniej uprawy i świadomego podejścia. Jeśli zdecydujesz się na hodowanie tego gatunku, wybierz odmianę, która sprawdzi się w Twoim ogrodzie. Zatem, czy warto sadzić drzewa tlenowe? Tak, ale ze świadomością ich zalet i ograniczeń!